Haklı Fesih Nedir? Şartları Nelerdir?

Çalışma hayatında zaman zaman öyle durumlar yaşanır ki, iş ilişkisini sürdürmek ne işçi ne de işveren açısından mümkün olur. Bu gibi özel ve ağır durumlarda taraflara “haklı nedenle fesih” hakkı tanınır. Bu yazımızda, haklı fesihin ne anlama geldiğinden hangi koşullarda uygulanabileceğine, sürecin nasıl işletileceğinden yasal haklara kadar tüm detayları ele alıyoruz.

Haklı Fesih Nedir?

Çalışma hayatında bazı durumlar, iş ilişkisini sürdürmeyi hem işçi hem de işveren açısından imkansız hale getirebilir. Bu gibi olağanüstü ve ciddi durumlarda taraflara tanınan “haklı fesih” hakkı, iş sözleşmesinin anında ve tazminat doğurabilecek şekilde sona erdirilmesini sağlar.

Haklı fesih, işçinin ya da işverenin belirli ağır sebepler doğrultusunda iş sözleşmesini ihbar süresi beklenmeksizin sonlandırmasıdır. Bu tür bir fesihte, sözleşmenin süresi ya da bildirim süresi dikkate alınmaz, fesih işlemi derhal yürürlüğe girer.

Yasal Dayanak:

• 4857 sayılı İş Kanunu Madde 24: İşçinin haklı fesih sebepleri
• 4857 sayılı İş Kanunu Madde 25: İşverenin haklı fesih sebepleri

Bu maddelerde, tarafların hangi durumlarda sözleşmeyi tek taraflı ve derhal feshedilebileceği detaylı şekilde açıklanır. Örneğin, işçinin maaşının zamanında ödenmemesi, işverenin işçiye karşı ahlak dışı davranışlarda bulunması ya da işçinin işyerinde güveni sarsacak eylemler gerçekleştirmesi gibi durumlar haklı fesih sebebi olabilir.

Haklı fesih ile normal fesih arasındaki fark:

Haklı Fesih Sebepleri Nelerdir?

Haklı fesih hem işçi hem de işveren için son çare olarak başvurulabilecek ciddi bir haktır. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için İş Kanunu’nda açıkça belirtilen geçerli nedenlere dayanması gerekir. Aksi halde yapılan fesih, hukuken geçersiz sayılabilir.

İşçi ve işveren açısından haklı fesih sebeplerini detaylı olarak açıkladık:

İşçi Açısından Haklı Fesih Sebepleri (İş Kanunu Madde 24)

İşçi, bazı durumlarda işyerinde çalışmaya devam etmenin artık mümkün olmadığını düşünebilir. Özellikle işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi ya da işyerinin fiziksel ve psikolojik olarak sağlıksız bir ortam haline gelmesi, işçiye iş sözleşmesini derhal sona erdirme hakkı verir. Bu gibi durumlarda haklı fesih gündeme gelir.

1. Sağlık Nedenleri

İşçinin sağlığı ya da hayatı için risk oluşturan bir ortamda çalışmak zorunda bırakılması, haklı fesih gerekçesidir. İşverenin bulaşıcı bir hastalığı olduğu halde önlem almaması da çalışanın sağlığını riske atar ve iş sözleşmesinin derhal feshedilmesine neden olabilir.

2. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışlar

İş yerinde onur kırıcı, küçük düşürücü ya da güveni sarsıcı davranışlara maruz kalmak, çalışanın psikolojik sağlığını olumsuz etkileyebilir.

İşverenin işçiye hakaret etmesi, iftira atması, fiziksel ya da cinsel tacizde bulunması
İş yerinde ayrımcılığa maruz kalmak ya da tehdit edilmek bu kategoriye girebilir. İşçinin özel hayatına müdahale edilmesi veya kişisel bilgilerinin izinsiz paylaşılması da haklı fesih sebeplerindendir.

3. Zorlayıcı Sebepler

Doğal afetler, ailevi nedenler gibi çalışmayı imkânsız kılan durumlar işçinin çalışmasını fiilen imkânsız hale getirebilir. Örneğin yaşadığı bölgede meydana gelen bir deprem ya da sel nedeniyle işe ulaşamamak zorlayıcı sebepler arasındadır. Ayrıca aile bireylerinden birinin ağır hastalanması sonucu bakım sorumluluğu üstlenmek zorunda kalmak da bu kapsama girer.

4. Ücretin Ödenmemesi, Fazla Mesai / Resmi Tatil Ücretlerinin Verilmemesi

Maaş, bir çalışanın en temel hakkıdır. Bu hakkın geciktirilmesi veya eksik ödenmesi, işçiyi zor durumda bırakır.

Eğer maaşınız sürekli gecikiyor, eksik yatırılıyor ya da bazı aylar hiç yatırılmıyorsa
Fazla mesai, resmi tatil ya da hafta tatili gibi ek çalışmalara rağmen bu ücretler ödenmiyorsa haklı fesih yapılabilir.

5. Sigorta Primlerinin Yatırılmaması

Sigorta primlerinin hiç yatırılmaması ya da eksik yatırılması haklı fesih nedeni olabilir. İşçinin sigortasız çalıştırılması veya gerçekte aldığı maaştan daha düşük gösterilmesi buna dahildir.

6. Mobbing (Psikolojik Taciz)

İş yerinde sistematik şekilde baskıya, dışlanmaya ya da küçük düşürülmeye maruz kalmak ciddi bir sorun yaratır. Sürekli eleştirilmek, yok sayılmak ya da görev dışı işler verilerek yıldırılmak, yükselme ya da izin gibi haklarının engellenmesi mobbing kapsamına girer.

7. İzinlerin Kullandırılmaması

İzin hakkı, yalnızca bir ayrıcalık değil, çalışanın dinlenme ve sosyal yaşamını sürdürebilmesi için temel bir ihtiyaçtır. Yıllık ücretli izinlerin verilmemesi, doğum, babalık, mazeret ya da süt izni gibi yasal hakların kullandırılmaması haklı fesih sebebidir.

İşveren Açısından Haklı Fesih Sebepleri (İş Kanunu Madde 25)

İşverenin bir iş sözleşmesini sona erdirmesi için geçerli bir nedeni olması gerekir. Ancak bazı özel durumlarda, işçinin davranışları ya da ortaya çıkan şartlar işverene haklı nedenle ve derhal fesih hakkı tanır. Bu tür fesihlerde ihbar süresi beklenmeden sözleşme sonlandırılabilir.

İşverenin haklı nedenle fesih yapabileceği başlıca durumlar şunlar olabilir:

1. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışlar

İşçinin, işverene ya da iş yerindeki düzene zarar verecek şekilde davranması, işverenin güvenini sarsması durumunda iş sözleşmesi derhal feshedilebilir.

Buna örnek olarak:

• Hırsızlık: İş yerinden malzeme, ürün veya para çalmak
• Sahte belge düzenlemek: Diploma, rapor ya da evrakta sahtecilik yapmak
• İşverene ya da diğer çalışanlara hakaret veya tehdit
• İş yerinde kavga çıkarmak ya da iş disiplinini bozan davranışlarda bulunmak

2. İşçinin Görevini Yerine Getirmemesi

İşverenin işçiden en temel beklentisi, işini doğru ve zamanında yapmasıdır. Ancak işçi bu sorumluluğu yerine getirmezse ve bu durum tekrar eder ya da uyarılara rağmen düzeltilmezse, fesih gündeme gelir.

• Görevi aksatmak, sürekli geç kalmak, verilen işleri yapmamak
• İş güvenliğini tehlikeye atacak şekilde dikkatsiz davranmak
• İş arkadaşlarının işini engellemek, ekip çalışmasını sabote etmek

3. Sağlık Sebepleri

Bazı sağlık durumları, işçinin görevini uzun süre yerine getirmesini zorlaştırabilir. Bu gibi durumlarda, işveren sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir; ancak burada da sağlık raporları ve yasal süreler dikkate alınmalıdır.

• İşçinin uzun süreli hastalığı nedeniyle sürekli devamsızlık yapması
• Hastalığın, işyerindeki diğer çalışanlar için bulaşıcı ya da riskli olması
• İşçinin alkol ya da uyuşturucu madde bağımlılığı nedeniyle iş güvenliğini tehlikeye atması

4. Zorlayıcı Nedenler

Bazı mücbir sebepler, işverenin işyerini açık tutmasını ya da işçiden hizmet almasını imkânsız hale getirebilir.

• Deprem, yangın, sel gibi doğal afetler sonucu işyerinin kapanması
• Sokağa çıkma yasakları, uzun süreli ulaşım engelleri
• İşçinin, bu tür nedenlerle belirsiz süre işe gelememesi

Haklı Fesih Süreci Nasıl İşler?

İşçi ya da işveren için haklı nedenle fesih kararı vermek kolay bir süreç değildir. Kararın arkasında ciddi bir gerekçe, belgelerle desteklenen bir durum ve hukuken doğru adımlar olmalıdır. Aksi takdirde, yapılan fesih geçersiz sayılabilir ve taraflar yasal yaptırımlarla karşılaşabilir.

Haklı fesih sürecinin doğru ve eksiksiz şekilde işlemesi için şu adımlar dikkatle izlenmelidir:

• Yazılı Bildirim:
  Fesih, yazılı olarak ve gerekçesi açıkça belirtilerek yapılmalıdır.
• 6 İş Günü Kuralı:
  Fesih sebebi öğrenildikten sonra en geç 6 iş günü içinde işlem yapılmalıdır.
• Noter ya da İadeli Taahhütlü Posta ile Bildirim:
  Resmi tebligat yapılması ispat açısından önemlidir.
• Belgelerin Hazırlanması:
  Fesih nedeni destekleyen evraklar (maaş bordrosu, şikâyet dilekçeleri vb.) mutlaka saklanmalıdır.

Haklı Fesih Dilekçe Örneği

İşçi İçin Dilekçe Örneği

Tarih: …/…/2025

Konu: İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi

Sayın Yetkili,

Tarafınızla imzalamış olduğum iş sözleşmesi kapsamında, son iki aydır maaşlarım düzenli olarak ödenmemekte, fazla mesai ücretleri tarafıma yansıtılmamaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi uyarınca iş akdimi haklı nedenle feshediyorum. Kıdem tazminatımın ve diğer yasal haklarımın tarafıma ödenmesini rica ederim.

Saygılarımla,

Ad – Soyad – İmza

İşveren İçin Dilekçe Örneği

Tarih: …/…/2025

Konu: İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi

Sayın …,

İşyerimizde görevli olduğunuz süre boyunca, ardı ardına 3 iş günü devamsızlık yaptığınız ve yazılı uyarılara rağmen işe gelmediğiniz tespit edilmiştir. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25/II-g maddesi kapsamında iş sözleşmeniz haklı nedenle feshedilmiştir.

Gereğini bilgilerinize sunarız.

Firma Adı – Yetkili İmza

Sıkça Sorulan Sorular

Haklı nedenle fesihte işsizlik maaşı alınabilir mi?

Evet, işçi haklı nedenle fesih yaparsa ve diğer şartları sağlıyorsa işsizlik maaşı alabilir.

Haklı nedenle fesihte ihtarname şart mı?

Hayır, ancak noter kanalıyla yazılı bildirimin yapılması önerilir.

Haklı nedenle feshi kim ispatlar?

Fesih işlemini yapan taraf gerekçeyi belgelemek zorundadır.

Haklı nedenle fesihte çalışan savunması alınmak zorunda mı?

İşveren fesihte bulunacaksa, savunma alınması tavsiye edilir. Disiplin kurulunun kararı varsa zorunludur.

Haklı nedenle fesihte hangi belgeler dosyada bulunmalı?

Fesih bildirimi, yazışmalar, bordrolar, tutanaklar, tanık beyanları vb.

Haklı fesihte ihbar süresi uygulanır mı?

Hayır. Haklı nedenle fesihte ihbar süresi geçerli değildir.

Personel devamsızlık yaparsa hangi süreden sonra haklı fesih gündeme gelir?

• Art arda 2 gün,
• Tatil sonrası işe 1 gün gelmeme,
• Ayda toplam 3 iş günü devamsızlık hâllerinde haklı fesih mümkündür (İş Kanunu md. 25/II-g).

Kaynakça

• 4857 Sayılı İş Kanunu – Madde 24 ve 25
• Yargıtay Kararları – Devamsızlık, mobbing, ücret ödememe vs.
• SGK İşten Çıkış Kodları (2021 Güncellemesi)