Kıdem Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, çalışanların iş hayatındaki emeklerinin karşılığı olarak belirli koşullarda aldıkları önemli bir haktır. İşten ayrılma sürecinde hem işveren hem de çalışan açısından dikkatle ele alınması gereken bu ödeme, yasal güvencelerle korunur. Peki, kimler kıdem tazminatına hak kazanır, nasıl hesaplanır ve 2025 yılı için belirlenen tavan tutar ne kadar? Kıdem tazminatını tüm detaylarıyla ele aldık.

Kıdem Tazminatı Kimlere Verilir ve Hangi Şartlar Gerekir?

Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında, belirli koşulları sağlayan çalışanlara, işten ayrıldıklarında işveren tarafından ödenen yasal bir tazminattır. Bu ödeme, çalışanın işyerindeki hizmet süresi boyunca edindiği kıdeme karşılık gelir ve iş güvencesi sağlama amacı taşır.

Kıdem tazminatı alma hakkının doğması için spesifik koşulların bir arada bulunması gerekir. Bu koşullar, hem çalışanın statüsünü hem de işten ayrılma nedenini kapsar.

Çalışanın kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için:

• Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olması,
• İş akdinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermiş olması gerekir (örneğin: işverenin işten çıkarması, emeklilik, askerlik, evlilik gibi).

1. İşçinin En Az 1 Yıl Aynı İşverenle Çalışmış Olması

İşçi, aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı işyerlerinde en az 1 yıl çalışmış olmalıdır.

• Aynı işverenin bünyesindeki farklı işyerlerinde geçen süreler toplanır
• İş akdinin askıya alındığı dönemler (ücretsiz izin, hastalık vb.) hizmet süresine dahil edilmez
• Staj süreleri ve deneme süresi sonrası asıl işe geçiş durumunda, deneme süresi de hesaplamaya katılır
• İşyeri devri durumlarında önceki işverendeki çalışma süresi yeni işverene geçer

Çalışma süresinin hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken husus, tam yıl kriterinin uygulanmasıdır. Örneğin, 11 ay 29 gün çalışan bir kişi kıdem tazminatı alamazken, 1 yıl 1 gün çalışan kişi tam yıl için tazminat alır.

2. İşveren veya Kanun Tarafından Belirlenen Fesih Koşulları

Kıdem tazminatı, işçinin işten çıkarılması, askerlik, emeklilik, evlilik, ölüm gibi nedenlerle iş akdinin sona ermesi durumunda ödenir. Ancak haklı bir sebep olmaksızın istifa eden işçiler bu haktan yararlanamaz.

• İşveren tarafından geçerli veya geçersiz nedenle fesih edilme
• Emeklilik hakkı kazanarak işten ayrılma
• Erkek çalışanların askerlik görevini yerine getirmek üzere ayrılması
• Kadın çalışanların evlilik sonrası bir yıl içinde işten ayrılması
• Çalışanın ölümü durumunda mirasçılarına ödeme

Haklı nedenle istifa eden çalışanlar da kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. İşverenin ücret ödemede gecikme, mobbing uygulama veya iş sağlığı güvenliği tedbirlerini almama gibi davranışları haklı istifa gerekçesi oluşturur.

Kıdem Tazminatı Hesaplanırken Hangi Unsurlar Dikkate Alınır?

Kıdem tazminatı hesaplama süreci, çalışanın mali durumunu doğrudan etkileyen kritik faktörleri içerir. Bu unsurların doğru belirlenmesi, hem çalışan hem de işveren açısından önemlidir.

Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti esas alınarak hesaplanır. Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında ödeme yapılır. Giydirilmiş ücret (yol, yemek, prim gibi düzenli ödemeler) bu hesaplamaya dahil edilir.

2025 yılı için kıdem tazminatı tavanı: 46.655,43 TL (01 Ocak – 30 Haziran 2025 dönemi)

Örnek: Brüt maaşı 25.000 TL olan bir çalışan, 5 yıl çalıştıysa;
25.000 TL x 5 yıl = 125.000 TL – damga vergisi kesintisiyle net tazminat ödenir.

Brüt Ücretin ve Giydirilmiş Aylığın Rolü

Giydirilmiş ücret kavramı, kıdem tazminatı hesaplamalarının temelini oluşturur. Çalışanın aldığı temel maaşa ek olarak, düzenli şekilde ödenen tüm haklar bu kapsamda değerlendirilir. Yol yardımı, yemek bedeli, prim ödemeleri, fazla mesai ücretleri ve ikramiyeler giydirilmiş ücretten sayılır.

Ancak sosyal yardım niteliğindeki ödemeler hesaplamaya dahil edilmez. Doğum yardımı, ölüm yardımı, giyim yardımı gibi tek seferlik ödemeler tazminat hesabında dikkate alınmaz. Aynı şekilde, işverenin tamamen kendi isteğiyle yaptığı ikramiye ödemeleri de giydirilmiş ücrete dahil edilmez.

İkinci iş kapsamında elde edilen gelirler veya serbest meslek faaliyetlerinden elde edilen kazançlar kıdem tazminatı hesaplamasında rol oynamaz. Sadece asıl işverenden alınan düzenli ödemeler esas alınır.

30 Günlük Ücret Esasına Göre Hesaplama

Kıdem tazminatı hesaplama formülü, çalışanın son brüt aylık ücreti × hizmet yılı sayısı şeklinde uygulanır.

Her bir hizmet yılı için, 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Örnek: Brüt maaşı 30.000 TL olan bir çalışanın 1 yıllık kıdem tazminatı = 30.000 TL (damga vergisi hariç).

Güncel Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadar?

01 Ocak 2025 – 30 Haziran 2025 dönemi için kıdem tazminatı tavanı: 46.655,43 TL olarak belirlenmiştir. Bu tavan, çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, yıllık tazminat tutarının bu sınırı aşamayacağı anlamına gelir. Bir sonraki güncelleme 01 Temmuz 2025 tarihinde yapılacaktır.

Kimler Kıdem Tazminatı Alamaz?

Kıdem tazminatı hakkının doğmaması için çeşitli durumlar söz konusudur. Bu durumların bilinmesi, çalışanların beklentilerini doğru şekillendirmelerini sağlar.

İstifa Eden Çalışanların Durumu

• Kendi isteğiyle istifa eden çalışanlar genel olarak kıdem tazminatı alamaz
• Haklı nedenle istifa eden çalışanlar bu haktan yararlanabilir
• İşverenin hukuksuz davranışları nedeniyle istifa durumunda tazminat hakkı doğar
• Ücret ödemelerinde gecikme, mobbing, cinsel taciz gibi durumlar haklı istifa nedeni sayılır

Haklı istifa nedenlerinin belirlenmesinde İş Kanunu'nun 24. maddesi esas alınır. İşverenin sağlık ve güvenlik tedbirlerini almaması, çalışana uygun olmayan işler verilmesi, ücretin zamanında ödenmemesi gibi durumlar haklı istifa kapsamında değerlendirilir.

İstifa eden çalışanların kıdem tazminatı alamama durumu, sadece kendi kusurları nedeniyle ayrılan çalışanları kapsar. İşveren kaynaklı sorunlar nedeniyle ayrılan çalışanlar korunur.

Emeklilik Durumunda Kıdem Tazminatı Alınabilir mi?

Evet. Emeklilik hakkı kazanarak işten ayrılan çalışanlara kıdem tazminatı ödenir. Bu durum, SGK’dan “emekliliğe hak kazandığına dair belge” alınarak işverene sunulmalıdır.

Kadın Çalışanlar Evlilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

Kadın çalışanların evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alma hakları, İş Kanunu'nda özel olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme, kadınların iş hayatındaki haklarını koruma amacı taşır.

Kadın çalışanlar evlendikten sonraki 1 yıl içinde işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Bu hak sadece bir kez kullanılabilir. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın çalışanların, ayrılma gerekçelerini açık şekilde belirtmeleri önemlidir. Bu durum, hem işveren hem de çalışan açısından hukuki güvence sağlar.

Kıdem Tazminatında Yapılan Vergi Kesintileri

Kıdem tazminatı ödemelerinde vergi uygulaması, çalışanların net alacak tutarını doğrudan etkiler. Bu konudaki mevzuat, tazminat ödemelerini vergi avantajlı hale getirir.

Kıdem tazminatı ödemelerinden sadece damga vergisi kesilir. 2025 yılı için Gelir İdaresi Başkanlığı'nın belirlediği damga vergisi oranı %0,759'dur. Gelir vergisi, stopaj, sosyal güvenlik primi gibi diğer kesintiler kıdem tazminatından yapılmaz. Bu durum, çalışanların önemli bir vergi avantajı elde etmelerini sağlar.

Kıdem tazminatının vergiden muaf tutulmasının arkasında, çalışanların emek haklarının korunması düşüncesi yatar. Bu uygulama, tazminatın asıl amacına uygun şekilde çalışana kalmasını sağlar.

Kıdem Tazminatının Geç Ödenmesi Durumunda İşçinin Hakları

İşverenlerin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü, işten ayrılma tarihinden itibaren başlar. Bu ödemede yaşanan gecikmeler, çalışanların ek haklarının doğmasına neden olur.

Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi durumunda, çalışanlar yasal faiz talep edebilirler. Bu faiz, ödeme tarihinden itibaren işlemek üzere hesaplanır. 2025 yılı için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın açıkladığı resmi faiz oranları esas alınır.

Gecikme faizi hesaplamasında, tazminat tutarının tamamı üzerinden işlem yapılır. Faiz hesaplaması günlük bazda gerçekleşir ve biriken tutarlar önemli meblağlara ulaşabilir. İşverenlerin bu durumdan kaçınmak için ödemeleri zamanında yapmaları gerekir.

Ayrıca, kıdem tazminatı alacaklarının takibi için işçiler, işten ayrılma tarihinden itibaren beş yıl içinde dava açabilirler. Bu süre içinde hak talep edilmezse, alacak zamanaşımına uğrar.

Kıdem Tazminatı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1 Yıllık Kıdem Tazminatı Ne Kadardır?

Bir yıllık kıdem tazminatı, çalışanın son brüt maaşı tutarındadır. Örneğin, brüt maaşı 30.000 TL olan bir çalışanın bir yıllık kıdem tazminatı 30.000 TL'dir. Bu tutardan sadece %0,759 oranında damga vergisi kesilir, net ödeme 29.772 TL olur.

Yeni Yasaya Göre Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

2025 itibarıyla kıdem tazminatıyla ilgili esaslar halen 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi çerçevesinde uygulanmaktadır. Herhangi bir fon sistemi yürürlüğe girmemiştir. Hak kazanmak için yukarıda sayılan şartlar sağlanmalıdır.

📚 Kaynakça

• T.C. Resmî Gazete – Kıdem Tazminatı Tavanı Genelgesi (2025/1)
  01 Ocak 2025 – 30 Haziran 2025 dönemi kıdem tazminatı tavanı: 46.655,43 TL
• 4857 Sayılı İş Kanunu
• Madde 14: Kıdem Tazminatı Hakkı
• Erişim: https://www.mevzuat.gov.tr
• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) – Emeklilik ve Askerlik Gerekçeleriyle Fesih Bilgilendirmeleri
• https://www.sgk.gov.tr
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı – Kıdem Tazminatı Rehberi ve İşçi Hakları
• https://www.csgb.gov.tr
• Gelir İdaresi Başkanlığı – Damga Vergisi Oranları (2025) Erişim: https://www.gib.gov.tr