İŞ VE YAŞAM

Sigorta Primi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Çalışan sigorta primi çalışanların sosyal güvencelerini sağlar ve işverenlerin yasal yükümlülükleri arasında yer alır.

2025 yılı güncel sigorta primi oranları ve örnek hesaplamalarla sigorta primi ile ilgili detayları bu yazıda ele alıyoruz.

Çalışan Sigorta Primi Nedir?

Çalışan sigorta primi çalışanın sosyal güvenlik haklarını kazanması için brüt maaşı üzerinden kesilen yasal kesintidir. Bu primler işçi ve işveren tarafından ödenir.

Sigorta Priminin Yasal Dayanağı

Sigorta primleri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre düzenlenir. Bu yasa prim oranları ve ödeme yükümlülüklerini belirler.

Sigorta Primi Kapsamındaki Sosyal Güvenceler

Ödenen primler sayesinde çalışanlar; emeklilik, sağlık hizmetleri, iş kazası ve meslek hastalıkları gibi sosyal güvencelerden faydalanır.

Sigorta Priminin Önemi ve Amacı

Sigorta primi ödemeleri çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmasını sağlar ve gelecekteki sosyal hakların teminatıdır. Aynı zamanda devletin sosyal güvenlik sistemini finanse eder.

Çalışan Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?

Çalışan sigorta primi çalışanın brüt ücreti üzerinden hesaplanır. SGK mevzuatına göre belirlenen oranlara göre primin bir kısmı işçiden, bir kısmı işverenden kesilir.

Örnek Hesaplama (2025 için varsayımsal oranlarla):

Brüt maaşın 10.000 TL olduğunu düşündüğümüz bir senaryoda:

İşçi payı (%14): 10.000 TL × %14 = 1.400 TL
İşveren payı (%20,5): 10.000 TL × %20,5 = 2.050 TL
Toplam SGK primi: 3.450 TL

İşçi payı maaştan kesilir ve işveren payı işveren tarafından SGK’ya ödenir.

Prime Esas Kazanç (PEK) Nedir?

Prime esas kazanç SGK primlerinin hesaplandığı brüt maaş ve ek ödemeleri kapsayan tutardır. Yalnızca belirli ödemeler PEK kapsamına girer.

2025 Sigorta Prim Oranları

2025 yılı itibarıyla genel olarak %14 işçi payı, %20,5 işveren payı olmak üzere toplamda %34,5 oranında SGK primi ödenir. İşsizlik sigortası dahil olduğunda bu oran artabilir.

İşçi ve İşveren Prim Payları

İşçi brüt maaşından %14 oranında prim kesilirken, işveren %20,5 oranında prim ödemekle yükümlüdür. Ek olarak işsizlik sigortası primi de uygulanır.

Örnek Sigorta Primi Hesaplama

Brüt maaşı 20.000 TL olan bir çalışan için SGK primi hesaplaması yapıldığında çıkan sonuç toplamda yaklaşık 6.900 TL civarında olur. Bu tutarın yaklaşık 2.800 TL’si işçiden, 4.100 TL’si işverenden kesilir.

Sigorta Prim Matrahı ve Tavan Ücret

Prim matrahı, brüt maaş ve prim kapsamındaki ödemelerden oluşur. 2025 SGK tavan ücreti üzerinden yapılan hesaplama ile yüksek maaşlı çalışanların prim tutarları sınırlandırılır.

2025 SGK Taban ve Tavan Ücretleri

2025 yılında SGK taban ücreti asgari ücret ile, tavan ücret ise bunun 7,5 katı ile sınırlıdır. Bu tutarlar her yıl güncellenir.

Prime Esas Kazanca Dahil Olan Ödemeler

Temel ücret, prim, ikramiye ve fazla mesai gibi ödemeler PEK kapsamındadır. Bu ödemeler prim hesaplamasına dahil edilir.

Prime Esas Kazanca Dahil Olmayan Ödemeler

Yol yardımı, yemek fişi gibi sosyal yardımlar, bazı sınırları aşmadıkça PEK dışındadır. Örneğin günlük yemek bedeli belirli bir limiti aşmazsa prime tabi tutulmaz.

Farklı Çalışma Türlerine Göre Sigorta Primi

Çalışma türüne göre prim oranları ve matrahlar değişiklik gösterebilir. Tam zamanlı, yarı zamanlı ya da proje bazlı çalışanlar için farklı uygulamalar geçerli olur.

Tam Zamanlı Çalışanlar İçin Prim Hesabı

Tam zamanlı çalışanlar, primlerini brüt maaşları üzerinden tam oranlarla öder. Yani, işverenin brüt maaş üzerinden hesapladığı prim oranları, SGK'nın belirlediği oranlara göre uygulanır.

Örnek: Eğer bir çalışan aylık 5.000 TL brüt maaş alıyorsa, bu çalışan için SGK primi, brüt maaş üzerinden hesaplanır.

İşveren ve çalışan payları, her bir prim oranına göre aylık 30 gün üzerinden hesaplanır ve 30 gün SGK'ya bildirilir.

Kısmi Zamanlı Çalışanlar İçin Prim Hesabı

Kısmi zamanlı çalışanlarda sigorta primi hesaplaması çalışılan gün sayısı ve saatlik brüt ücret üzerinden yapılır. Eksik günler SGK’ya bildirilmelidir.

Stajyer ve Çıraklar İçin Prim Hesabı

Stajyer ve çıraklar için sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenir. Emeklilik gibi sosyal haklar kazanılmaz.

İşveren Sigorta Prim Teşvikleri ve İndirimler

Devlet, belirli şartları sağlayan işverenlere SGK prim teşviki sunar. Bu teşvikler sayesinde işverenin mali yükü azalır.

2025'te Geçerli Prim Teşvikleri

2025 yılında 5 puanlık prim indirimi, genç ve kadın istihdamı gibi özel teşvikler uygulanır. Bu teşvikler SGK tarafından duyurulur.

Teşviklerden Yararlanma Koşulları

Prim teşviklerinden yararlanabilmek için işverenin SGK'ya borcunun olmaması ve çalışanların zamanında bildirilmesi gerekir.
Bazı teşvikler için özel kriterler aranır, örneğin; genç çalışan, kadın çalışan veya engelli çalışan istihdamı gibi.
İşverenlerin, teşvik başvuru koşullarına uygun hareket etmesi, prim ödemelerini düzenli yapması ve çalışanları doğru şekilde bildirmesi önemlidir.
Belirli süreler içinde başvuru yapılması gerekir.

Teşvik Hesaplama ve Uygulama Adımları

İşveren e-SGK sistemi üzerinden teşvik sorgulaması yaparak indirimi hesaplar ve uygular. İlgili ay için teşvikli bildirge gönderilir.

Sigorta Prim Borçları ve Ödeme Süreçleri

Primler her ayın sonunda SGK’ya bildirilir ve takip eden ayın sonuna kadar ödenir. Süresinde ödenmeyen primler için faiz ve ceza uygulanır.

Prim Ödeme Süreleri ve Yükümlülükler

İşverenler, SGK primlerini her ayın takip eden ayının sonuna kadar ödemekle yükümlüdür. Örneğin, Ocak ayında çalıştırılan bir çalışanın primleri Şubat ayı sonuna kadar ödenmelidir.
Primler brüt maaş ve yan haklar üzerinden hesaplanır. Ödenmemesi durumunda gecikme zammı ve idari para cezası uygulanır.
Geç ödeme uzun süre devam ederse teşviklerden yararlanma hakkı da kaybedilebilir.
Aylık prim ve hizmet belgesi düzenli olarak SGK'ya bildirilmelidir.
Prim ödemelerinde gecikme, ceza ve faiz gibi ek maliyetlere yol açabileceğinden zamanında ödeme yapılması gerekir.

Prim Borçlarının Yapılandırılması

SGK zaman zaman prim borçları için yapılandırma imkânı tanır. Bu yapılandırmalarla işverenlere taksitli ödeme kolaylığı sunulur.

Geç Ödeme Cezaları ve Yaptırımlar

Primlerin geç ödenmesi durumunda gecikme zammı ve cezası uygulanır. Uzun süreli borçlar, teşviklerden faydalanma hakkını da ortadan kaldırır.

2025 Yılında Sigorta Primlerindeki Güncel Değişiklikler

2025 yılında SGK primleriyle ilgili önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler prime esas kazanç alt ve üst sınırları (matrah limitleri) ile bazı prim oranları ile ilgilidir. Yeni düzenlemeler, Resmî Gazete’de yayımlanarak yılın başında yürürlüğe girmiştir.

Yasal Düzenlemeler ve Etkileri

Kanunlarda yapılan değişiklikler işverenlerin ve çalışanların prim yükümlülüklerini etkiler. Güncel mevzuat düzenli olarak takip edilmelidir.

Prime Esas Kazanç Sınırları (Taban ve Tavan Ücret):

Taban Ücret (Asgari Ücret): 2025 yılı için SGK taban matrahı asgari brüt ücret olan 20.002 TL olarak belirlenmiştir.
Tavan Ücret: SGK tavan matrahı, brüt asgari ücretin 7,5 katı olarak hesaplanır. Bu da 150.015 TL olarak uygulanmaktadır.

Yani bir çalışanın brüt kazancı 150.015 TL’yi aşsa bile, SGK primi bu tavan üzerinden hesaplanır.

Prim Oranları:

Prim oranlarında genel bir değişiklik olmamıştır. Bazı sektörlerde ve teşvik kapsamındaki işverenler için ilave indirimler veya özel düzenlemeler getirilmiştir.

Genel oranlar:

İşçi Payı: %14
İşveren Payı: %20,5
İşsizlik Sigortası Primi: %1 işçi, %2 işveren

Öne Çıkan Diğer Güncellemeler:

Teşvikli prim uygulamaları sadeleştirilerek dijital platformlara taşınmıştır. Artık e-SGK üzerinden daha kolay takip edilebilir.
Kısmi süreli çalışanlar için bildirge ve gün sayısı hesaplamalarında teknik düzenlemeler yapılmıştır.
Yan hakların PEK kapsamına girip girmediği konusunda yeni sınırlar belirlenmiş, yemek ve yol yardımı gibi ödemelere ilişkin muafiyet tutarları artırılmıştır.

Bu güncellemeler işverenlerin maliyet hesaplarını doğrudan etkiler ve çalışanların emeklilik ve sağlık haklarına yansır.

Bordro hesaplamalarında ve teşvik planlamasında güncellemelere bağlı olarak yeni rakamların dikkate alınması büyük önem taşır.

Dijital Dönüşüm ve E-SGK Uygulamaları

E-SGK üzerinden bildirge verme, teşvik sorgulama ve prim ödeme işlemleri dijital olarak yapılabilir. Bu sistem işverenlere büyük kolaylık sağlar.

Gelecekte Beklenen Değişiklikler

Prim hesaplamaları ve teşviklerde daha fazla dijitalleşme ve otomasyon beklenmektedir. Ayrıca kayıt dışılıkla mücadele kapsamında daha sıkı denetimler öngörülmektedir.

Momento SGK Primleri Konusunda Nasıl Katkı Sağlar?

Momento 15 yılı aşkın süredir esnek yan haklar ve ödüllendirme sistemleri alanında sektöre öncülük eden bir platform olarak, işverenlerin SGK prim maliyetlerini optimize etmesine katkı sağlar.

Momento Gift iş dünyasına uygun dijital çözümler sunarak, çalışan bağlılığını ve motivasyonunu artırır. Ayrıca şirketlerin ödüllendirme süreçlerini daha verimli hale getirir.

Sigorta Primi İle İlgili Sık Sorulan Sorular ve Yanıtları

İşten Çıkış Sonrası SGK Hakları Nelerdir?

Çalışanlar prim gün sayısına bağlı olarak sağlık hizmetlerinden belli bir süre daha yararlanabilir.

İşsizlik Sigortası Primi ve Ödeneği Ne Kadardır?

İşsizlik sigortası primi %1 işçi, %2 işveren ve %1 devlet katkısı şeklindedir. Hak kazanıldığında çalışana belirli süre ödenek bağlanır.

Raporlu Dönemlerde Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?

Çalışanların geçici iş göremezlik durumlarında (örneğin hastalık, iş kazası, doğum vb.) SGK tarafından belirli şartlarla rapor parası (geçici iş göremezlik ödeneği) ödenir. Bu dönemde çalışan işyerinde çalışmadığı için raporlu olunan günlerde işveren, bu günlere ait SGK primi ödemez. Ancak bazı istisnalar ve dikkat edilmesi gereken noktalar vardır.

İşverenin Raporlu Dönemlerde Sorumluluğu Nedir?

Rapor süresince çalışılmayan günler için işveren prim ödemez.
Bu günler, SGK’ya verilen aylık prim hizmet belgesinde “istirahatli” olarak bildirilir.
SGK, işverenin sistemine düşen raporu dikkate alarak ödeme yapar.

SGK Rapor Parası Nasıl Hesaplanır?

SGK, raporlu çalışanlara geçici iş göremezlik ödeneği verir. Bu ödeme, çalışanın son 3 aylık (90 günlük) brüt kazancına göre hesaplanır:

Yatarak tedavide günlük kazancın yarısı (%50) ödenir.
Ayakta tedavide ise günlük kazancın üçte ikisi (%66,67) oranında ödeme yapılır.

Örneğin ayakta tedavi gören bir çalışanın günlük brüt kazancı 1.000 TL ise SGK’dan alacağı rapor parası yaklaşık 666,67 TL olacaktır.

🔸 SGK ödemeyi, genellikle 3. günden itibaren yapar. İlk 2 gün için ödeme yapılmaz (istisna: iş kazası gibi özel durumlar hariç).

Rapor Süresince Prim Günleri Ne Olur?

Raporlu olunan günler emeklilik prim gün sayısına eklenmez.
Ancak iş göremezlik süresi sağlık sigortası kapsamını etkilemez, sağlık hakları devam eder.

Örneğin bir çalışan, 10 gün rapor aldı ve bu sürede işyerinde çalışmadı. Bu durumda:

İşveren, o 10 günlük süre için SGK primi ödemez.
Aylık prim hizmet belgesinde bu 10 gün, "istirahat" olarak SGK’ya bildirilir.
Çalışan, SGK’dan yaklaşık 6-7 günlük (ilk 2 gün hariç) geçici iş göremezlik ödeneği alır.

İş Göremezlik Raporu Süresince Prim Hesabı Nasıl Yapılır?

Geçici iş göremezlik raporlarında prim günleri SGK tarafından değerlendirilir, işveren bu günler için prim ödemez.

Doğum İzni ve Ücretsiz İzin Dönemlerinde Primlerde Farklılık Olur Mu?

Ücretsiz izin ve doğum izninde prim ödenmez, bu süreler emeklilik hesabında sayılmaz.

Ek Ödemeler ve İkramiyelerde Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?

İkramiye, prim ve benzeri ek ödemeler prime esas kazanç (PEK) kapsamına girer ve SGK primi hesaplamasına dahil edilir. Bu tür ödemeler, yapıldıkları ayın brüt kazancına eklenerek toplam üzerinden SGK primi kesilir.

📌 Örnek Hesaplama:

Bir çalışanın aylık brüt maaşı 20.000 TL, ay içinde aldığı ikramiye ise 5.000 TL olsun.

Toplam brüt kazanç:
20.000 TL (maaş) + 5.000 TL (ikramiye) = 25.000 TL

SGK prim oranı (toplam): %34,5 (işçi + işveren)

Toplam SGK primi:
25.000 TL × %34,5 = 8.625 TL

Bu tutarın yaklaşık:

3.500 TL’si işçi payı olarak çalışanın maaşından kesilir,

5.125 TL’si işveren tarafından SGK’ya ödenir.

🔸 Dikkat: Eğer bu ödeme ay içinde SGK tavanını aşarsa, yalnızca tavan tutara kadar olan kısım üzerinden prim hesaplanır.

Prim, İkramiye ve Yan Hakların Bildirilmesi Nasıl Yapılır?

Prim, ikramiye ve yan haklar, çalışanların maaşlarıyla birlikte SGK aylık prim hizmet bildirgesi üzerinden bildirilmektedir. İşveren, her ay ödenen brüt maaşla birlikte bu tür ek ödemeleri de beyan eder. İkramiye, prim, yemek yardımı gibi yan haklar prime esas kazanç (PEK) kapsamında yer alır ve SGK’ya bu ödemeler dahil edilir.

İkramiye ve yan haklar, çalışanın brüt maaşına eklenerek toplam kazanç üzerinden SGK primi hesaplanır.
Aylık prim hizmet bildirgesi (SGK formu) üzerinde, bu ödemeler ayrıntılı şekilde gösterilir ve SGK’ya bildirilir.

Bu ödemeler brüt maaştan ayrı olarak SGK'ya bildirilir ve bu nedenle doğru beyan yapılması gerekir.

Fazla Mesai Ücretlerinde Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai ücretleri, çalışanın prime esas kazanç (PEK) hesaplamasına dahil edilerek sigorta primi hesaplamasında kullanılır. Yani, bir çalışanın fazla mesai ücreti brüt maaşına eklenir ve SGK primi bu toplam üzerinden hesaplanır.

🔹 Örnek Hesaplama:

Bir çalışanın aylık brüt maaşı 6.000 TL ve yaptığı fazla mesai ücreti 1.000 TL olsun.

Toplam kazanç:

6.000 TL (brüt maaş) + 1.000 TL (fazla mesai) = 7.000 TL