Ücretli İzin Nedir? Ücretli İzin Nasıl Kullanılır?

Ücretli izin çalışanların yıl içinde hem fiziksel hem de zihinsel olarak yenilenmelerini sağlayan temel bir haktır. Belirli bir süre işten uzaklaşma imkanı sunarken, bu süre boyunca maaş ve sosyal hakların kesintisiz şekilde devam etmesini güvence altına alır. Bu yazıda, ücretli izinle ilgili yasal çerçeveden uygulama sürecine kadar bilmeniz gereken tüm önemli noktaları ele alıyoruz.

Ücretli İzin Hakkında Bilinmesi Gereken Temel Noktalar

Her çalışanın yıl içinde dinlenmeye ve iş stresinden uzaklaşmaya hakkı vardır. Ücretli izin, bu ihtiyaca karşılık gelen, hem çalışan hem de işveren açısından önemli bir yasal haktır.

Yıllık ücretli izni kullanmak isteyen çalışan, öncelikle işvereniyle sözlü olarak görüşerek talebini iletir. Ardından, belirlenen tarihler için bir izin dilekçesi sunarak süreci resmileştirir. İşveren, işin yoğunluğunu göz önünde bulundurarak izin tarihini planlayabilir.

Ancak işverenin bu hakkı tamamen reddetmesi mümkün değildir. İzin onaylandıktan sonra çalışan, belirlenen günlerde maaş almaya devam eder, aynı zamanda sigorta primleri de işlemeye devam eder.

• İş Kanunu’na göre her çalışanın yıllık ücretli izin hakkı vardır.
• Bu hak çalışanın kıdemine göre artar.
• Yıllık izin kullanımı işverenin onayıyla uygun döneme planlanır.
• Ücretli izin süresince maaş kesilmez, sigorta primleri işlemeye devam eder.

Yıllık Ücretli İzin Tanımı ve Hukuki Dayanağı

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi, bir işyerinde en az bir yıl çalışmış işçilere yıllık ücretli izin hakkı tanımaktadır. Bu izin hakkı devredilemez ve işveren tarafından başka bir hakla değiştirilemez.

Ücretli İzin Süresi Nasıl Belirlenir?

Yıllık ücretli izin süresi, çalışanın işyerindeki kıdemine yani hizmet süresine göre farklılık gösterir:

18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için asgari izin süresi 20 iş günüdür.

Ücretli İzin Şartları Nelerdir?

Yıllık ücretli izinden yararlanabilmek için bazı şartlar gerekir:

• Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl fiili çalışma yapılmış olması gerekir.
• İzin süresi, kanunen belirlenmiş asgari gün sayısından daha az olamaz ve işveren tarafından azaltılamaz.
• Kullanılmayan izinler bir sonraki yıla devredebilir, ancak 5 yıl içinde kullanılmalıdır.

İzin Hakkına Nasıl Hak Kazanılır?

Çalışanlar, işe giriş tarihinden itibaren bir yıl dolduğunda yıllık ücretli izin hakkı elde eder. Bu hak, çalışanın her yıl aynı süreyle izin kazanmasını sağlar ve izin, işverenin onayıyla uygun bir dönemde kullandırılır.

Ücretli İzin Hakkını Etkileyen Özel Durumlar

İş Kanunu Madde 55’e göre bazı durumlar, çalışanın işten uzak kaldığı zamanlar olsa da yıllık izin hesabında çalışılmış gibi kabul edilir. Bu özel durumlar şunlardır:

• Hastalık raporu
• Doğum izni, süt izni
• Askerlik hizmeti (kısa süreli)
• Evlenme ve ölüm izni
• Grev veya lokavt süreleri

Bu süreler yıllık izin hesabında çalışılmış gibi değerlendirilir.

Ücretli İzin Kullanım Süreci Nasıl İşler?

• Yıllık ücretli izin kullanmak isteyen çalışan, önce sözlü olarak niyetini bildirir, ardından yazılı bir dilekçe ile resmi talebini sunar. Bu dilekçede izin tarihleri açıkça belirtilmelidir.
• İşveren, işin yoğunluğunu ve iş gücü dengesini göz önünde bulundurarak izin için uygun bir dönem belirler.
• Planlama tamamlandıktan sonra izin onaylanır ve çalışan, belirtilen tarihlerde iznini kullanır.
• İzin süresi boyunca maaş ve sosyal haklarda kesinti olmaz.

İzin Talep Etme Usulü ve Zamanlaması

• Yıllık iznin sorunsuz planlanabilmesi için dilekçenin izin başlangıcından en az 1-2 hafta önce verilmesi gerekir
• İşveren, izinleri genellikle işyerinin genel iş takvimi ve departman ihtiyaçları doğrultusunda organize eder.
• Resmi tatil ya da bayramlarla yıllık izni birleştirmek isteyen çalışanlar için bu durum işverenin onayına bağlıdır.

İşverenin İzin Onayı Vermeme Yetkisi Var mı?

İşveren çalışanının yıllık izin hakkını tamamen reddedemez; bu hak, İş Kanunu ile güvence altındadır. Ancak işverenin, iznin ne zaman kullanılacağını belirleme yetkisi vardır.

Bu yetki, işletmenin faaliyetlerinin aksamaması için tanınmıştır. Ancak izin tarihleri sürekli olarak ertelenirse veya kötüye kullanılırsa çalışan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na şikâyette bulunabilir ya da yasal yollara başvurabilir.

Farklı Ücretli İzin Türleri ve Haklar

Yıllık izin dışında çalışanlara çeşitli durumlar için de ücretli izin hakkı tanınır. Bu izin türleri, çalışanın özel hayatını düzenlemesine, sağlığını ve ailesiyle olan bağlarını korumasına yardımcı olur.

Hafta Tatili, Resmi ve Ulusal Bayram Tatilleri

Çalışanlar, hafta tatili (genellikle pazar günü) ile resmî ve ulusal bayram günlerinde çalışmaksızın ücret alma hakkına sahiptir.

Bu günlerde işe gelinmese dahi maaş tam olarak ödenir. Ayrıca, bu tatil günleri yıllık izin hakkından düşülmez. Örneğin, 10 gün yıllık izne çıkan bir çalışanın bu süreye denk gelen bayram tatili varsa, bu günler izinden sayılmaz ve toplam izin süresi uzamış olur.

Ücretli Doğum İzni

Kadın çalışanlar için doğum öncesi ve sonrası toplam 16 haftalık ücretli izin hakkı bulunur:

• Doğumdan önce 8 hafta,
  
  
• Doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere.

Ücretli İzin ile Ücretsiz İzin Arasındaki Farklar

Çalışanların işlerine ara vermesi gereken durumlar farklı şekillerde düzenlenmiştir. Bu noktada en çok karıştırılan konulardan biri de ücretsiz ve ücretli izin hakları arasındaki farklardır.

Her iki izin türü de çalışana dinlenme veya özel durumlarını yönetme fırsatı sunar, ancak haklar ve yükümlülükler bakımından önemli farklılıklar içerir.

Ücretli İzin Formu Örneği

Çalışanların yasal ücretli izin haklarını resmi olarak talep edebilmeleri için düzenli ve eksiksiz doldurulmuş bir izin dilekçesi, hem işveren hem de insan kaynakları departmanı açısından büyük önem taşır.

Aşağıdaki örnek form, yıllık ücretli izin başta olmak üzere farklı izin türleri için kullanılabilir. Form, çalışan ve işverenin karşılıklı onay sürecini belgelendirmeye yardımcı olur.

İzin Dilekçesi Örneği:

1. ÇALIŞANA AİT BİLGİLER

• Adı Soyadı: .....................................................
• T.C. Kimlik No: .....................................................
• Görev / Ünvan: .....................................................
• Departman / Birim: .....................................................
• Sicil No: .....................................................
• İşe Giriş Tarihi: .....................................................

2. İZİN BİLGİLERİ

• Talep Edilen İzin Başlangıç Tarihi: ___ / ___ / 20___
• Talep Edilen İzin Bitiş Tarihi: ___ / ___ / 20___
• Toplam İzin Süresi: ............. iş günü
• İzin Türü:
  [ ] Yıllık Ücretli İzin
  [ ] Doğum İzni
  [ ] Babalık İzni
  [ ] Evlilik İzni
  [ ] Ölüm İzni
  [ ] Diğer: .....................................

3. İZİN SÜRESİNCE ULAŞILABİLECEK ADRES

• İkamet Adresi (İzin Süresince):
  ..................................................................................
  ..................................................................................

4. İZİN DURUMU (İK Tarafından Doldurulacaktır)

• Bu izinden önce kalan yıllık izin süresi: ............. iş günü
• Bu izinle birlikte kullanılacak toplam izin süresi: ............. iş günü
• İzin sonrası kalan yıllık izin süresi: ............. iş günü

5. ÇALIŞANIN TALEBİ
   Yukarıda belirtilen tarihler arasında yıllık ücretli iznimi kullanmak istiyorum. Gereğini arz ederim.

Tarih: ___ / ___ / 20___
Çalışanın İmzası: _______________________

6. YÖNETİCİ ONAYI
   Adı Soyadı: .....................................................
   Ünvanı: .....................................................
   [ ] Onaylıyorum  [ ] Uygun Görülmemiştir
   Açıklama (Varsa): ..................................................................................
   İmza / Tarih: _______________________
7. İK BÖLÜMÜ ONAYI
   Adı Soyadı: .....................................................
   [ ] Onaylıyorum  [ ] Uygun Görülmemiştir
   İmza / Tarih: _______________________

Yıllık Ücretli İzinle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Ücretli İznimi Bölerek Kullanabilir Miyim?

Evet, çalışan ile işverenin karşılıklı anlaşması halinde izin bölünerek kullanılabilir. Ancak en az bir bölümü 10 günden az olmamalıdır.

Ücretli Ve Ücretsiz İzin Farkı Nedir?

Ücretli izinde maaş ödenir ve sosyal haklar korunur. Ücretsiz izinde maaş ve sosyal güvenlik durur.

Ücretli İzin Maaştan Kesiliyor Mu?

Hayır. Ücretli izin süresi boyunca maaş tam olarak ödenir.

Rapor Ücretli İzin Mi?

Hayır. Hastalık gibi durumlarda alınan sağlık raporu, yıllık ücretli izinden sayılmaz. Ancak raporlu günlerde SGK geçici iş göremezlik ödeneği devreye girer.

📚 Kaynakça

4857 Sayılı İş Kanunu

• Madde 53: Yıllık Ücretli İzin Hakkı
• Madde 54: İzin Süresinin Hesaplanması
• Madde 55: Yıllık Ücretli İzin Hakkının Saklı Kaldığı Haller
• Madde 56: İzin Kullanımı
• Madde 57: İzin Ücreti
• https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı – Resmi Web Sitesi

• https://www.csgb.gov.tr

SGK – Sosyal Güvenlik Kurumu

• Geçici İş Göremezlik Ödeneği, Raporlu Günler Bilgilendirmesi
• https://www.sgk.gov.tr

Yargıtay Kararları ve Uygulamalar (Yıllık izin kullanımında işveren keyfiyeti, izin hakkının gaspı vb. konular)

İK ve İş Hukuku Uzmanlarının Görüşleri

Güncel yorumlar ve uygulama örnekleri

Danışmanlık yayınları, İK dergileri (ör. HR Dergi, İK Magazin)