Hastalık İzni Nedir? Nasıl Alınır?

Çalışanların sağlık sorunları nedeniyle işlerinden geçici süreyle ayrılabilmeleri için tanınan yasal hak olan hastalık izni memurlar ve özel sektör çalışanları açısından kritik öneme sahiptir. Rapor alma süreçlerinden maaş kesintilerine, SGK ödemelerinden izin süresi sınırlarına kadar pek çok belirsizlik yaşanan konuyu 657 sayılı kanun ve İş Kanunu kapsamındaki detaylarıyla inceleyeceğiz.

Hastalık İzni Nedir?

Hastalık izni, bir çalışanın sağlık sorunları nedeniyle işine geçici süreyle ara vermesi durumunda yasal olarak izinli sayılmasıdır. Hastalık izni, genellikle istirahat raporu ile belgelenir ve ücretli ya da ödenmeyen (ücretsiz) şekilde olabilir.

Hastalık izni ile istirahat raporu farkı önemli bir ayrıntıdır. İstirahat raporu, hekimin verdiği tıbbi belgeyken, hastalık izni bu rapora dayanarak çalışanın işe gelmediği süreyi kapsayan resmi izin sürecidir. Yani istirahat raporu bir araçtır, hastalık izni ise bu aracın kullanılmasıyla ortaya çıkan sonuçtur.

Hastalık izni ve mazeret izni arasındaki fark da sıklıkla karıştırılan konular arasındadır. Mazeret izni, genellikle acil ve kişisel sebeplerle (ölüm, evlilik, doğum gibi) alınan kısa süreli izindir. Hastalık izni memur ve özel sektör çalışanları için sağlık sorunlarına dayanır ve mutlaka tıbbi rapor gerektirir.

Ücretli hastalık izni SGK tarafından karşılanan ve belirli koşullarda işverenin de katkıda bulunduğu izin türüdür. Ödenmeyen hastalık izni ise uzun süreli tedavi gibi durumlarda, çalışanın talebiyle veya yasal sınırlar dolunca verilen, maaş ödemesi yapılmayan izin kategorisidir.

Hastalık İzni Nasıl Alınır?

Hastalık izni özel sektör ve kamu çalışanları için benzer süreçlerle alınır, ancak bazı detaylar farklılık gösterebilir. Hastalık izni almak için aşağıdaki süreçler izlenir:

• Aile hekimi veya uzman doktor tarafından yapılan muayene sonucu istirahat raporu düzenlenir.
• İşyeri hekimi, özellikle büyük işletmelerde, ilk değerlendirmeyi yapabilir veya yönlendirme sağlayabilir.
• Alınan rapor, e-Devlet ve SGK sistemi üzerinden otomatik olarak işverene iletilir.
• Rapor, işverene ayrıca yazılı veya dijital olarak da sunulmalıdır.

Hastalık İzni Şartları Nelerdir?

Memur hastalık izni ve özel sektör hastalık izni için belirli şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar, çalışanların haklarını korurken, sistemin kötüye kullanılmasını da önlemeyi amaçlamaktadır.

• Sigortalılık süresi: SGK'dan ödeme alınabilmesi için en az 90 gün sigorta primi ödenmiş olmalıdır.
• Tam zamanlı vs. yarı zamanlı çalışanlar: Her iki grupta da hastalık izni hakkı bulunur, ancak SGK ödemeleri çalışma saatine oranla değişebilir.
• Raporsuz hastalık izni: Belgesiz izin, özellikle özel sektörde devamsızlık olarak sayılır ve disiplin süreci başlatılabilir.

Memur Hastalık İzni (657’ye Göre)

657 hastalık izni kapsamında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre memurların hastalık izni hakkı detaylı şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenleme kamu çalışanlarının sağlık güvencesini sağlamlaştıran önemli bir yasal çerçeve oluşturmaktadır.

On güne kadar olan raporlarda tek hekim raporu yeterli görülürken, on günü aşan hastalıklar için heyet raporu zorunlu hale gelmektedir.

Gerekli görülmesi halinde, memurlara 18 aya kadar hastalık izni verilebilmektedir. Bu süre, ciddi sağlık sorunları yaşayan memurların hem tedavi süreçlerini tamamlamalarını hem de işlerini kaybetme riskini ortadan kaldırmalarını sağlar.

657 Kapsamında Heyet Raporu Kaç Gün Olmalı?

10 gün ve üzeri raporlar için heyet şartı, hastalığın ciddiyetinin tıbbi komisyon tarafından değerlendirilmesini gerektirir. İzin süresi sınırları açısından bakıldığında, heyet raporları maksimum 18 aylık süreyi kapsayabilir. Bu süre içinde memur, hem maaşını almaya devam eder hem de işini kaybetme riski yaşamaz.

Özel Sektörde Hastalık İzni

4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde çalışanlar, SGK sistemine dahil oldukları sürece hastalık izni hakkından yararlanabilirler. Hastalık izni özel sektör uygulamaları, memur sistemiyle benzerlikler taşısa da önemli farklılıklar bulunmaktadır.

Alınan rapor mutlaka SGK'ya bildirilmeli, işveren tarafından eksik gün bildirimi yapılmalıdır. Bu süreç, hem çalışanın haklarının korunması hem de SGK sisteminin düzgün işleyişi açısından kritik öneme sahiptir.

Rapor süresince ilk 2 gün için maaş kesintisi yapılabilir. Bu durum, işverenin insiyatifine bağlı olarak değişebilir. Sonraki günler için SGK iş göremezlik ödeneği devreye girer ve çalışanın gelir kaybı azalır.

Hastalık İzni Maaştan Kesilir mi?

İlk 2 gün için ödeme yapılmaması genel kuraldır, ancak bu süre işveren insiyatifine bağlı olarak değişebilir. Bazı işverenler, çalışan memnuniyeti açısından bu süreyi de ödeyebilir. Üçüncü günden itibaren SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Bu durum bordroda "raporlu" olarak görünür, ancak işçinin temel hakları etkilenmez. SGK iş göremezlik ödeneği, günlük kazancın yaklaşık üçte ikisi oranında ödenir. Memur statüsündeki personel için ise maaş kesintisi yapılmaz ve tam maaş ödenmesine devam edilir.

Hastalık İzni Kaç Gündür?

SGK'ya göre aynı hastalık için 10 güne kadar tek hekim raporu alınabilir. Bu süre basit sağlık sorunları için yeterli görülürken, daha ciddi hastalıklarda heyet raporu gereksinimi doğar.

Tekrarlayan raporlar durumunda toplam sürelere dikkat edilmelidir. Aynı hastalık için verilen raporların toplamı, belirli sınırları aşmamalıdır. Bu sınırlar hem SGK sistemi hem de işveren açısından önemli kriterler oluşturur.

Hastalık İzni Yıllık İzin Hakkını Etkiler mi?

Hastalık izni yıllık izin hakkından düşülmez. Bu durum, Türk İş Hukuku'nun temel prensiplerinden biridir ve çalışanların sağlık ve dinlenme haklarının korunmasını amaçlar.

Mazeret izniyle sıklıkla karıştırılabilir. Hastalık izni rapora dayanan tıbbi bir durumdur, mazeret izni ise kişisel sebepler içindir. Her iki izin türü de farklı yasal dayanakları ve uygulamaları bulunmaktadır.

Raporlu Olmadan Alınan Hastalık İzni (Raporsuz)

Raporsuz hastalık izni durumu, çalışan ve işveren açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir. Rapor sunmadan işe gelmeyen çalışanlar için bu durum disiplin cezası, hatta iş akdi feshi ile sonuçlanabilir.

İki gün üst üste raporsuz gelmeme haklı fesih sebebi olabilir. Bu durum İş Kanunu'nun işverene tanıdığı haklı nedenle fesih hakkı kapsamında değerlendirilir. Çalışanların bu konuda dikkatli olması ve mutlaka rapor alması gerekmektedir.

Hastalık İzni İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Aynı yıl içinde birden fazla hastalık izni alınabilir mi?

Evet, alınabilir. Ancak SGK’nın ödeme yapacağı toplam süre sınırlı olabilir.

Raporlu günlerde çalışana iş verilebilir mi?

Hayır, raporlu günlerde çalıştırmak hem yasal değildir hem de işveren için risk taşır.

Hastalık izni sonrası işe dönüş süreci nasıl olur?

Çalışan, raporun bittiği ilk iş gününde işe başlar. Gerekirse işyeri hekimi kontrolü yapılabilir.

Hastalık izni süresince yan haklar korunur mu?

Yemek kartı, prim gibi haklar sözleşmeye bağlı olarak değişebilir. Genellikle çalışılmayan günlerde bu haklar askıya alınır.

Rapor kaç gün içinde işverene teslim edilmelidir?

Genelde 3 iş günü içinde iletilmelidir. E-raporlar sistem üzerinden otomatik düşse de, çalışanın ayrıca bildirmesi önerilir.

Maaş ödemesini kim yapar? SGK mı, işveren mi?

İlk 2 gün ödenmez (işveren isterse ödeyebilir). 3. günden itibaren SGK tarafından ödeme yapılır.

Raporsuz işe gelmeyen çalışan hakkında ne yapılır?

Bu durum, iş sözleşmesinin feshiyle sonuçlanabilir. Belgesiz devamsızlık, işverenin haklı nedenle fesih hakkıdır.

Uzun süreli hastalık izninde işten çıkarılabilir mi?

Evet, 6 ayı geçen hastalık izni durumlarında işveren, İş Kanunu’na göre fesih hakkı kazanabilir. Ancak süreç dikkatli yürütülmelidir.

Kaynakça

• 4857 Sayılı İş Kanunu
• 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)
• e-Devlet Kapısı
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
• Resmî Gazete

Bir önceki yazımızı da inceleyin: “İş Tanımı Nedir?”