Ayni Yardım Nedir, Nasıl Bordrolaştırılır?

Ayni yardım, doğrudan para verilmeden; ürün ya da hizmet şeklinde sunulan yardım türüdür. Özellikle Ramazan, Kurban Bayramı, yılbaşı, doğum gibi özel dönemlerde tercih edilir. İşverenlerin çalışanlarına sunduğu bu yardımlar, hem ihtiyaçları karşılar hem de bağlılığı artırır. Bu rehberde, ayni yardımın ne olduğundan nasıl bordrolaştırılacağına kadar merak edilen tüm sorulara yanıt veriyoruz.

Ayni Yardım Nedir?

Ayni yardım, en basit haliyle, doğrudan para vermek yerine ihtiyaçların mal veya hizmet yoluyla karşılanmasıdır. Yani birine nakit vermek yerine, onun o parayla alacağı şeyi doğrudan sağlarsınız. Bu bir erzak kolisi, giyim yardımı ya da market alışverişi için kullanılabilecek bir kart olabilir. Bazı işyerlerinde ise yemek, ulaşım ya da koruyucu kıyafet gibi ihtiyaçlar ayni yardım kapsamında karşılanır.

Türkiye’de bu uygulama uzun yıllardır kamu kurumlarında ve özel sektörde yaygın olarak kullanılıyor. Özellikle Ramazan ve Kurban Bayramı gibi dönemlerde, işletmeler çalışanlarına destek olmak için erzak kolileri ya da hediye kartları dağıtmayı tercih eder. Bu hem geleneksel yardımlaşma kültürünün bir uzantısıdır hem de çalışan motivasyonunu artıran bir uygulamadır.

Bayram dönemlerindeki yardımlarla ilgili daha fazla detay için “Çalışana Bayramda Ayni ve Nakdi Yardımlar” içeriğimize göz atabilirsiniz.

Ayni yardım ihtiyaca yanıt vermenin yanı sıra kurumun çalışanlarıyla olan bağını güçlendiren, sosyal sorumluluğu destekleyen bir araç haline gelir. Yardımın şekli, zamanı ve kapsamı ise kurumun yapısına, çalışan profiline ve yasal çerçeveye göre değişiklik gösterebilir.

Ayni Yardım Türleri Nelerdir?

Ayni yardımın kapsamı oldukça geniştir. İşverenler, çalışanların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik farklı şekillerde ayni yardım sunabilir. Bu yardımlar sadece sosyal destek anlamı taşımaz, aynı zamanda motivasyonu artıran ve şirket bağlılığını güçlendiren uygulamalardır. Ayrıca çoğu zaman vergi avantajı da sağlar. İşletmelerin hem çalışan bağlılığı hem de vergi avantajı amacıyla sunduğu başlıca ayni yardımlar:

• Erzak yardımı: Ramazan kolisi, market çeki, gıda kartı gibi formlarda sunulur.
• Giyim yardımı: Çalışanlara sezonluk kıyafet veya ayakkabı yardımı şeklinde olabilir.
• Doğum yardımı: Yeni ebeveyn olan çalışanlara hediye setleri ya da alışveriş kartları.
• Kurban yardımı: Kurban Bayramı'na özel gıda veya hediye yardımları.
• Market yardımı: Aylık ya da dönemlik market alışverişi için kullanılabilen kartlar.
• Servis, yemek, kıyafet desteği: İşin gerekliliğine göre verilen düzenli ayni yardımlar.
• Mevsimsel yardımlar: Okul dönemi kırtasiye desteği, kışlık yakacak yardımı vb.
• Tek seferlik yardımlar: Özel günlerde ya da olağanüstü durumlarda yapılan yardımlar.

Ayni Yardım Kimlere Verilir?

Ayni yardım özel sektör ve kamu kurumları tarafından farklı gruplara yönelik olarak sunulabilir. Yardımın amacı değişse de, temelinde ihtiyaçları karşılamak ve destek olmak yatar. Kime, ne şekilde yardım yapılacağı ise farklılık gösterir.

• Çalışanlara işverenin sunduğu sosyal yan haklar kapsamında ayni yardımlar verilir.
• İhtiyaç sahiplerine belediyeler, vakıflar ve STK’lar tarafından toplumsal dayanışma amaçlı ayni yardımlar verilebilir.
• Kriz anlarında, afetler veya ekonomik dar boğazlarda devlet ve yardım kuruluşları tarafından ayni yardım verilebilir.

Ayni Yardım ile Nakdi Yardım Arasındaki Farklar

Ayni yardım ve nakdi yardım, birbirine benzer amaçlar taşısa da sunulma şekilleri ve etkileri açısından önemli farklar içerir. İşverenler ve çalışanlar için bu farkları anlamak, her iki yardım türünün de avantajlarından yararlanmak açısından önemlidir.

Aşağıdaki tabloda ayni ve nakdi yardım özelliklerini karşılaştırdık:

Ayni Yardım Nasıl Bordrolaştırılır?

Gelir Vergisi Kanunu Madde 61'e göre ayni yardımlar, ücret kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle bordroya dahil edilip vergilendirilmesi gerekir.

Bordroda Gösterim Örneği:

Çalışana 2.000 TL değerinde market kartı verildiyse:

• Brüt ücretin üzerine 2.000 TL eklenir.
• SGK ve gelir vergisi kesintileri uygulanır.
• Net ücret bu kesintiler sonrası belirlenir.

Ancak ayni yardım bordrolaştırılmasında bazı istisnalar var. Bazı ayni yardımlar, vergi dışı tutulur. Örneğin:

• İşyerinde verilen yemek
• Servis hizmeti
• İş kıyafeti
• Belirli sınırlar dahilindeki özel sağlık sigortası katkıları

Bu noktada bordro sürecinin mevzuata uygun ve adil bir şekilde yönetilmesi önemlidir. Özellikle ayni yardımların çeşitlenmesiyle birlikte, insan kaynakları ve muhasebe ekiplerinin bu konuda güncel bilgilere sahip olması gerekir.

Ayni Yardımlar Vergi ve SGK Açısından Nasıl Değerlendirilir?

Ayni yardımlar verilirken sadece çalışan memnuniyetini düşünmek yetmez, vergi ve SGK açısından da nereye nasıl dokunduğunu bilmek gerekir.

Ayni Yardımlar SGK Primine Tabi Midir?

2025 itibarıyla;

• Hediye kartı (gift card) gibi nakde dönüşmeyen ayni yardımlar, SGK primine tabi değildir.
• Ancak ürün doğrudan işveren tarafından sağlanıyorsa ve parasal değeri varsa SGK matrahına dahil edilebilir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre, işçiye sağlanan ve paraya çevrilemeyen ayni yardımlar prim kesintisine tabi değildir.

Ayni yardım sunarken niyet kadar yöntemin de önemi büyük. Yardımın türü, veriliş biçimi ve dokümanlanma şekli, bordroda ve SGK açısından nasıl işleneceğini belirliyor. Bu yüzden işverenlerin bu tür destekleri planlarken, sadece cömertlik değil, mevzuat bilgisiyle de hareket etmeleri önemli.

Ayni Yardımın İşletmelere ve Çalışanlara Sağladığı Avantajlar

Ayni yardımın işverenlere sağladığı avantajlar:

• Vergi avantajı: Belirli şartlar altında ayni yardımlar, vergi tasarrufu sağlamada etkili olabilir.
• Operasyonel kolaylık: Geleneksel erzak kolileri yerine dijital hediye kartı gibi çözümler, dağıtım sürecini ciddi anlamda kolaylaştırır.
• Yasal uygunluk: SGK ve Gelir Vergisi Kanunu kapsamında sunulan avantajlardan faydalanarak yasal yükleri optimize etme imkanı sunar.

Ayni yardımın çalışanlara sağladığı avantajlar:

• İhtiyaca göre harcama özgürlüğü: Hediye kartı gibi esnek çözümler, çalışanların kendi önceliklerine göre alışveriş yapmasına olanak tanır.
• Motivasyon ve bağlılık artışı: Kendini değerli hisseden çalışan, işine daha bağlı ve motive olur.
• Ek gelir hissi: Doğrudan maaşa eklenmeyen ama yaşam kalitesine katkı sağlayan bu yardımlar, çalışan gözünde pozitif bir etki yaratır.

Ayni Yardım Zorunlu mudur?

Türk İş Kanunu’na göre, ayni yardım sunmak işveren için zorunlu bir yükümlülük değildir. Yani, yasal olarak çalışanlara ayni yardım verme şartı yoktur. Ancak bazı durumlarda bu durum değişebilir.

Örneğin toplu iş sözleşmesi kapsamında işverenler, çalışanlara düzenli ayni yardım sağlama taahhüdünde bulunabilir. Ayrıca şirketlerin kendi iç politikaları veya etik değerleri doğrultusunda da ayni yardımlar düzenli olarak yapılabilir. Ayni yardım yasal bir zorunluluk olmasa da, kurum kültürü ve çalışan memnuniyeti açısından önemli bir araç olarak benimsenir ve uygulanabilir.

Ayni Yardım Nereden Alınır?

Ayni yardım almak için çeşitli kaynaklar ve kurumlar bulunmaktadır. Yardım ihtiyacına ve amacına göre başvurabileceğiniz yerler farklılık gösterebilir:

• Belediyeler ve sosyal yardım vakıfları: Gıda, kıyafet, yakacak gibi yardımlar sağlar.
• E-Devlet: Sosyal yardım başvuruları buradan yapılabilir.
• STK’lar: Afet, pandemi gibi durumlarda toplum genelinde destek sunar.

Momento ile Ayni Yardım

Momento Card ve Momento Gift, ayni yardım süreçlerini hızlı, verimli ve yasalara uygun biçimde yönetmenizi sağlar. Çalışanlarınıza market, giyim, doğum, eğitim gibi konularda hediye kartı tanımlayarak hem operasyonel yükten kurtulur hem de vergi avantajı sağlarsınız.

• Hediye kartları fiziki ya da dijital sunulabilir.
• Momento platformu üzerinden kart yönetimi kolaydır.
• Vergi avantajı ile maliyetlerinizi optimize edersiniz.
• Çalışanlar anlaşmalı noktalarda istedikleri ürünü seçme özgürlüğüne sahip olur.

Ayni Yardım İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Ayni yardım maaştan kesilir mi?

Hayır. Ayni yardım maaşa ek olarak sunulur ve bordroda ayrıca gösterilir.

Ayni yardım tek seferlik midir?

Bayram gibi özel günlerde tek seferlik yapılabileceği gibi, aylık market yardımı gibi düzenli de olabilir.

Ayni yardım kaç ayda bir verilir?

Herhangi bir yasal sınır yoktur. Şirket politikalarına veya toplu sözleşmelere göre belirlenir.

“Ayni olarak ödemek” ne demek?

Para yerine mal veya hizmet verilmesini ifade eder. Örneğin yemek kartı ya da erzak kolisi ayni ödemedir.

Çalışanlara yapılan ayni yardımlar SGK primine dahil midir?

Genellikle hayır. Ancak yardımın içeriği ve uygulama biçimi bu durumu etkiler.

Ayni yardım mı, nakdi yardım mı tercih edilmeli?

Vergi avantajı ve çalışan memnuniyeti açısından çoğu durumda ayni yardım daha avantajlıdır.

Yılda kaç kez ayni yardım yapılabilir?

Yasal sınırlama yoktur. Şirketinizin mali yapısı ve motivasyon hedeflerine göre belirlenebilir.

Kaynakça

• 4857 Sayılı İş Kanunu
  (İş Kanunu kapsamında çalışanlara sağlanan haklar ve yan menfaatlere dair hükümler)
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
  (SGK primine tabi ödemeler, istisnalar ve uygulama esasları)
• Gelir Vergisi Kanunu (GVK) - 193 Sayılı
  (Vergiden istisna edilebilecek ayni yardımların kapsamı ve sınırları)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı - Gelir İdaresi Başkanlığı Tebliğ ve Örnek Uygulamalar
  (Bordro uygulamaları, ayni yardım muhasebeleştirme yöntemleri)
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı - Sosyal Yardım Programları
  (Devlet tarafından sağlanan ayni yardımlar ve başvuru kriterleri)
• E-Devlet Kapısı - Sosyal Yardım Başvuru Hizmetleri
  (Ayni yardım başvurusu nasıl yapılır? Yardım alınabilecek kurumlar)