Yetkinlik Modeli Nedir?

Yetkinlik modeli, bir çalışanın işini başarılı bir şekilde gerçekleştirmesini sağlayan beceri, bilgi ve davranışsal gereksinimleri belirleyen; İnsan Kaynakları departmanı tarafından geliştirilen bir kılavuzdur.

Yetkinlik modelleri, organizasyon içinde performans başarısının nasıl olması gerektiğini tanımlar. İşe alım uygulamalarına, yetenek yönetimine, eğitime ve performans değerlendirmesine göre uygulanır.

İş Tanımı ile Yetkinlik Modeli Arasındaki Fark Nedir?

İş Tanımı ve Yetkinlik Modeli kulağa neredeyse aynı geliyor. Her ikisi de bir çalışanın işte ne yapması gerektiğini açıklıyor gibi görünüyor. Fakat tam olarak öyle değil.

Aradaki fark, iş tanımının bir iş için gereken becerilerin genel bir özeti olması, yetkinlik modelinin ise bir çalışanın başarılı olması için işte yapması gereken belirli davranışları sağlamasıdır.

Yetkinlik Modelinin Faydaları Nedir?
Society for Human Resource Management (SHRM) tarafından yapılan bir yetkinlik anketinde, 500 üst düzey yöneticinin %93'ü yetkinlik modellerinin kuruluşlarının performans başarısı için önemli olduğunu iddia etti. Yetkinlik modelini uygulamanın kuruluşlara fayda sağlama yollarından bazıları şunlardır:

• Hedefler ve stratejilerle uyumlu iş gücü performansı için somut bir yönde belirler.
• İK'nın tüm çalışan yetenekleri ve becerileri hakkında somut bir anlayışa sahip olmasını sağlar.
• İK ve Eğitim'in öğrenme ve geliştirme ihtiyaçlarını daha doğru bir şekilde belirlemesini sağlar.
• Çalışanların rolleri gereği kendilerinden beklenen beceri ve davranışları sahiplenmelerini sağlar.
• Strateji ve planlamanın gelecekte ihtiyaç duyulabilecek becerilere yönelik olarak çalışabilmesi için kuruluşların çalışanların hangi becerilere sahip olduğunu takip etmelerini sağlar.
• Performans değerlendirmesi için tutarlı ve adil bir ölçüm sistemi sağlar.
  
  

Yetkinlik Türleri
Herhangi bir iş için standart bir yeterlilik listesi yoktur. Bir yetkinlik modelini besleyen yetkinlik türü, işin özel ihtiyaçlarına bağlıdır. Örneğin, bir restoran garsonu için listelenen yetkinlikler, bir muhasebecinin ihtiyaçlarından büyük ölçüde farklı olacaktır. Dahil edilebilecek bilgi türlerini daha iyi anlamak için yardımcı kategorilere ayrılabilir, örneğin:

Temel Yetkinlikler: Temel yetkinlikler, kuruluşun tüm çalışanlar için gerektirdiği temel becerileri içerir. Bunlar çalışanların yerine getirmesi gereken temel şeylerdir. Her organizasyonun değerlerine, felsefesine ve hedeflerine bağlı olduğu için şirketten şirkete değişiklik gösterecektir. Ancak iletişim becerileri veya ekip çalışması gibi temel gereksinimler her işletme için önemlidir.

Kuruluşun hedefleri, kuruluşun gücünü ve benzersizliğini yansıtan geniş yetkinlikler olarak yansıtılır. Uluslararası paket teslimatında uzmanlaşmış bir şirket için temel yetkinlik lojistik olacaktır. Bu tür bir organizasyonda bir çalışanın işinin detayına inecek olursak, bir çalışanın temel yetkinliklerinden biri müşteri paketlerinin zamanında teslim edilmesi olabilir.

Fonksiyonel yetkinlikler: İşlevsel yetkinlikler, her bir rol için benzersiz olan işe özgü beceriler ve davranışlardır. Örneğin, bir restoran garsonu için bir yetkinlik, müşteri şikayetlerini etkili bir şekilde ele alma yeteneği olabilirken, bir muhasebeci için yetkinlik, raporlar hazırlamak için belirli bir finansal veri türünü analiz etme yeteneği olabilir.

İşlevsel yetkinlikler, çalışanın kendi pozisyonunda en iyi performansı göstermesi için hangi davranışların veya becerilerin gerçekleştirilmesi gerektiğini tanımlamalıdır.

Liderlik yetkinlikleri: Liderlik yetkinlikleri genellikle denetim ve yönetimle ilgili roller için kullanılır. Ancak bir çalışanın başkalarına liderlik etmesini gerektiren herhangi bir iş pozisyonunda da uygulanabilir. Liderlik becerileri ve karar verme yetenekleri gibi davranışları içerir.

Yetkinlik modelleri nasıl kullanılır?
İşe Alım - İş ilanlarının geliştirilmesi için genellikle tam gelişmiş yetkinlik modelleri kullanılır. İyi tanımlanmış ve net olduklarında, kuruluşların daha yakından eşleşen adaylar bulma şansı daha yüksektir.

Yetenek/Performans Yönetimi: Kurum içinde başarının nasıl olması gerektiğinin tanımlanması, iş gücünün performansına bağlıdır. Bu yetkinlik modeli, bir kurum içindeki her bir rol için performans başarısının nasıl olması gerektiğini tanımlayabilir. Bu kıyaslama, İK'nın her işin işlevini kurumsal hedeflerle ilişkilendirmesine yardımcı olur. Ayrıca çalışanların yeteneklerinin geliştirilmesini sağlar.

Performans Değerlendirme: Yetkinlik modelleri, bir performans incelemesi sırasında çalışanları uygun şekilde değerlendirmek için gereken çerçeveyi sağlar. Hem çalışan hem de işveren, üzerinde çalışılacak açıkça tanımlanmış bir davranış ve beceri listesine sahiptir.