Kurumlar Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Türkiye’de faaliyet gösteren şirketlerin en temel yasal yükümlülüklerinden biri kurumlar vergisidir. Şirketlerin elde ettikleri kazançlar üzerinden devlete ödedikleri bu vergi, ekonomik sürdürülebilirlik açısından önemli bir gelir kaynağıdır. Bu yazıda, kurumlar vergisinin ne olduğunu, hangi kuruluşları kapsadığını, nasıl hesaplandığını ve 2025 yılı itibarıyla geçerli oranlar ile güncel düzenlemeleri detaylı şekilde ele alıyoruz.

Kurumlar Vergisi Tanımı ve Kapsamı

Kurumlar vergisi, tüzel kişiliğe sahip işletmelerin elde ettikleri kazançlar üzerinden devlet tarafından alınan bir gelir vergisidir. Bu vergi, bireylerin ödediği gelir vergisinden farklı olarak yalnızca tüzel kişiliğe sahip işletmelere uygulanır.

Yani bir şahıs şirketi değil, bir anonim ya da limited şirket işletiyorsanız, kurumlar vergisi yükümlülüğünüz vardır. Devletin gelir kaynaklarından biri olan bu vergi, aynı zamanda ticari faaliyetlerin kayıt altına alınmasını ve mali şeffaflığı sağlamayı amaçlar. Kurumlar vergisi, şirketlerin yıllık net kazançları üzerinden hesaplanır ve beyan usulüne göre ödenir.

Kurumlar Vergisi Kimleri Kapsar?

Kurumlar vergisi, yalnızca tüzel kişiliğe sahip belirli kuruluşları kapsar. Bu kuruluşlar şunlardır:

• Sermaye şirketleri: Anonim şirket (A.Ş.), limited şirket (Ltd. Şti.) gibi şirket türleri

• Kooperatifler

• İktisadi kamu kuruluşları

• Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler

Bu vergi kapsamına şahıs şirketleri dahil değildir; bu şirketler gelir vergisine tabidir.

Hangi Gelirler Kurum Kazancı Olarak Sayılır?

Kurumlar vergisi, bir tüzel kişiliğin yıl içinde elde ettiği toplam gelirin bazı giderlerin düşülmesinden sonra kalan kısmı yani safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Bu kazanç, yalnızca mal veya hizmet satışından ibaret değildir. Aşağıdaki gelir kalemleri de kurum kazancı olarak değerlendirilir:

• Ticari kazanç (ürün/hizmet satışlarından elde edilen gelirler)

• Menkul sermaye iratları (hisse senedi, faiz, temettü gelirleri)

• Gayrimenkul sermaye iratları (kira gelirleri)

• Diğer kazanç ve iratlar (hisse satış karları, döviz gelirleri vb.)

Bu farklı gelir türlerinin tamamı, vergiye esas kazancın doğru şekilde hesaplanabilmesi için beyan sürecinde dikkate alınmalıdır.

2025 Kurumlar Vergisi Oranı ve Güncel Düzenlemeler

2025 yılı itibarıyla kurumlar vergisi oranı %25 olarak uygulanmaktadır. Bu oran, geçici vergi hesaplamalarında da temel alınır. 2021 yılı itibarıyla yapılan düzenlemelerle oran %22’den %25’e çıkarılmış, ekonomik ihtiyaçlara ve bütçe açığına bağlı olarak bu artış yapılmıştır.

Geçmiş Yıllarla Kıyaslama ve Değişiklikler

Aşağıdaki tablo, son altı yılda kurumlar vergisi oranlarındaki değişimi özetlemektedir. Bu tablo, şirketlerin vergi planlaması açısından değişen oranları dikkate alarak uzun vadeli mali stratejiler geliştirmesine yardımcı olabilir:

Kurumlar vergisi oranlarının yıllar içindeki bu dalgalanması, devletin ekonomik koşullara göre vergi politikasını nasıl şekillendirdiğini de gösteriyor. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde vergi gelirlerinin artırılması, mali dengeyi sağlamak açısından önemli bir araç olarak kullanılıyor.

Kurumlar Vergisi Hesaplama Adımları

Kurumlar vergisini doğru şekilde hesaplayabilmek için şirketlerin belirli muhasebe ve beyan adımlarını dikkatle takip etmesi gerekir. Bu süreç, yalnızca verginin doğru ödenmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda mali riskleri de en aza indirir.

Kurumlar vergisini doğru hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

Kurum Kazancı Nasıl Tespit Edilir?

Kurum kazancı, şirketin tüm gelirlerinden yasal olarak indirilebilecek giderlerin çıkarılmasıyla bulunur. Temel hesaplama adımları:

1. Brüt gelirler belirlenir: Yıl içinde elde edilen tüm gelir kalemleri (ürün/hizmet satışları, faiz gelirleri, kira gelirleri vb.).
2. İndirilebilir giderler düşülür: Personel maaşları, kira, elektrik, su, iletişim giderleri, amortismanlar ve kanunen kabul edilen diğer giderler.
3. Safi kazanç bulunur: Brüt gelir – gider = Net kurum kazancı.
   
   
4. Vergi oranı uygulanır: 2025 yılı için %25 oranında vergi hesaplanır.
   Örnek Hesaplama:

• Brüt gelir: 2.000.000 TL

• İndirilebilir giderler: 500.000 TL

• Safi kazanç: 1.500.000 TL

• Kurumlar vergisi (%25): 375.000 TL

Beyan ve Ödeme Süreci

• Beyanname verme süresi: Hesap döneminin kapanmasını izleyen Nisan ayının 1’i ile 25’i arasında gerçekleştirilmelidir. Bu süreç dijital ortamda, e-Beyanname sistemi üzerinden yürütülür.
  Ödeme süresi: Beyan edilen vergi, takip eden ayın sonuna kadar (genellikle Mayıs sonuna kadar) ödenmelidir.
• Gecikme durumunda: Zamanında beyanname verilmemesi veya ödemenin gecikmesi halinde usulsüzlük cezaları ve gecikme faizleri uygulanır.

Geçici Vergi ve Kurumlar Vergisi Farkı

Geçici vergi, kurumlar vergisinin yıl içinde önceden ödenmesini sağlayan bir sistemdir. Şirketler yıl boyunca 3’er aylık dönemler halinde kazançlarını beyan eder ve %25 oranında geçici vergi öder.

Yıl sonunda yapılacak nihai kurumlar vergisi hesaplamasında, bu geçici vergiler düşülür. Yani, fazla ödeme yapıldıysa iade alınabilir; eksik varsa kalan tutar ödenir.

Bu uygulama, devletin nakit akışını düzenlerken, şirketlerin de yıl boyunca vergi yükümlülüklerini dengeli şekilde karşılamasını sağlar.

Kurumlar Vergisinde İstisnalar ve Muafiyetler

Her şirket kurumlar vergisine tabi değildir. Devlet, sosyal fayda yaratan bazı kuruluşları vergiden muaf tutarken; bazı sektörlerde de yatırım, istihdam ve inovasyonu teşvik etmek amacıyla istisnalar sunar. Bu istisna ve muafiyetler hem şirketlerin mali yükünü hafifletir hem de ülke ekonomisinin belirli alanlarda gelişmesini destekler.

Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kuruluşlar

Vergi mevzuatına göre, bazı kurumlar doğrudan kurumlar vergisinden muaftır. Bu muafiyetler genellikle kamu hizmeti niteliği taşıyan faaliyetleri kapsar:

• Kamu idareleri ve kuruluşları

• Belediyelere ait bazı işletmeler

• Dernek ve vakıfların sadece kamu yararına yapılan faaliyetleri (ticari işletme kapsamına girmediği sürece)

Bu kuruluşlar ticari kazanç elde etmeleri durumunda, muafiyet geçerli olmaz ve ilgili işletme, kurumlar vergisi kapsamına girer.

Uygulanan Teşvik ve İstisnalar

Devlet, ekonomik kalkınma ve teknoloji üretimini desteklemek amacıyla kurumlar vergisinde çeşitli teşvikler ve istisnalar uygular. Bunlar genellikle belirli sektörler, faaliyet türleri veya coğrafi bölgeler için geçerlidir:

• Ar-Ge Teşvikleri:5746 sayılı kanun kapsamında, Ar-Ge merkezleri, tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren şirketler, kurumlar vergisinden kısmen veya tamamen muaf tutulabilir. Ayrıca Ar-Ge personeline yönelik gelir vergisi istisnaları da sunulur.

• Teknopark İstisnası: Teknoparklarda faaliyet gösteren yazılım ve Ar-Ge firmalarının kazançları belirli sürelerle vergiden muaftır.

• Serbest Bölge İstisnası: Serbest bölgelerde üretim yapan firmalar belirli şartları sağladığında kurumlar vergisinden muaf tutulabilir.

Bu teşvikler ve muafiyetler sayesinde şirketler yatırım yaparken maliyet avantajı elde ederken, devlet de uzun vadede istihdam ve ihracat gibi ekonomik hedeflere ulaşmayı amaçlar.

Kurumlar Vergisi İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Kurumlar Vergisi Beyan Edilmezse Ne Olur?

Beyanname verilmemesi durumunda hem vergi ziyaı cezası hem de usulsüzlük cezası uygulanır. Ayrıca, tahakkuk eden vergiye gecikme faizi eklenir. Vergi Usul Kanunu’na göre, beyanname verme işlemi dijital ortamda yapılmak zorundadır. Süresinde yapılmayan beyanlar şirketin mali siciline olumsuz yansıyabilir.

Birden Fazla Vergi Türü Varken Kurumlar Vergisinin Önemi Nedir?

Kurumlar vergisi, şirketlerin yıllık net kazançları üzerinden alınan en temel ve yüksek tutarlı vergidir. Ticari kazançların beyan altına alınması açısından kritik bir rol oynar. Ayrıca devlet bütçesine sağladığı katkı ve ekonomik denge açısından, KDV ve gelir vergisi gibi diğer vergilerle birlikte en stratejik vergi kalemlerinden biridir.

Kurumlar Vergisi %25 mi?

Evet, 2025 yılı itibarıyla kurumlar vergisi oranı %25 olarak uygulanmaktadır. Bu oran, geçici vergi dönemlerinde de esas alınır. Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı, ekonomik gelişmelere bağlı olarak bu oranı artırma ya da düşürme yetkisine sahiptir.

Kurumlar Vergisi Hangi Aylarda Ödenir?

Kurumlar vergisi beyannamesi genellikle her yıl nisan ayında verilir ve ödemesi de bu ayın sonuna kadar yapılır. Geçici vergi ise her yılın Nisan, Temmuz, Ekim ve Ocak aylarında olmak üzere 3’er aylık dönemler için beyan edilip ödenir.