İş Arama İzni Nedir? Nasıl Kullanılır?

İş arama izni işçinin mevcut işinden ayrılmadan önce yeni bir iş arama sürecine girebilmesi için işverenin verdiği bir haktır. İşçi, ihbar süresi içinde iş arayışında bulunurken belirli saatlerde izin alabilir. Bu izin, işçi ile işveren arasındaki sözleşmeye ve yasal düzenlemelere göre farklılık gösterebilir. İş Kanunu çerçevesinde tanımlanan bu hak, işçilerin ihbar süresi boyunca yeni bir iş arayışına zaman ayırabilmesini sağlar. Bu yazımıza iş arama izniyle ilgili detayları açıkladık.

İş Arama İzni Ne Anlama Gelir?

İş arama izni, çalışanların işten ayrılmadan önce, yeni bir iş bulmaları için tanınan yasal bir haktır. Bu hak ihbar süresi boyunca geçerlidir ve işçiye, çalıştığı süre içinde yeni bir iş aramak üzere günlük belirli saatlerde izin verilmesini sağlar.

Böylece işçi, hem mevcut işine devam edebilir hem de kariyerindeki bir sonraki adımı planlama şansı bulur. Bu izin, iş güvencesinin zedelendiği bir dönemde işçiye verilen önemli bir destektir.

İş Kanunu’na Göre İş Arama İzninin Yasal Dayanağı

İş arama izninin yasal temeli, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 27. maddesine dayanır. Bu maddeye göre, işveren tarafından iş akdi feshedilen çalışanlar, ihbar süresi boyunca yeni bir iş arayabilmeleri için günde en az iki saat izin kullanma hakkına sahiptir. İşveren, bu izni kesintisiz şekilde vermekle yükümlüdür ve bu süre için çalışan ücret kaybı yaşamaz. Ayrıca, çalışan dilerse bu izinleri toplu olarak da kullanabilir.

İş Arama İzni Hangi Şartlarda Kullanılır?

İş arama izni, işverenden gelen fesih bildiriminin ardından başlayan ihbar süresi boyunca geçerlidir. Bu izin sadece işverenin iş sözleşmesini feshettiği durumlarda kullanılır; yani işçi kendi isteğiyle işten ayrılırsa bu haktan yararlanamaz. İzin hakkından faydalanmak için çalışanın ihbar süresi boyunca fiilen çalışmaya devam etmesi gerekir. İşverenin bu izni kullandırmaması veya izin sırasında çalıştırmaya devam etmesi, yasaya aykırıdır ve tazminatla sonuçlanabilir.

İzin Hangi Şekillerde Kullanılabilir?

İş arama izni genellikle gün içinde belirli saatlerde kullanılır. Bu saatler, işçinin ve işverenin ortaklaşa belirleyeceği zaman dilimleri içinde olabilir. Ancak, çalışan dilerse bu izinleri birleştirip toplu olarak, örneğin son birkaç gün hiç çalışmadan kullanmak üzere talep edebilir. Bu durumda işverenin onay vermesi gerekir. İzin süresi haftalık çalışma saatlerinin bir parçası sayılır ve bu süre içinde yapılan iş görüşmeleri ya da başvurular için herhangi bir kesinti uygulanmaz.

İş Arama İzni Süresi Nasıl Hesaplanır?

İş arama izninin süresi, tamamen işçinin kıdemine yani aynı iş yerinde ne kadar süredir çalıştığına bağlı olarak belirlenir. Buradaki temel ölçüt, ihbar süresidir. İhbar süresi uzadıkça, işçinin hak ettiği toplam iş arama izni süresi de artar. Yasa, bu sürenin her iş günü için en az iki saat olmasını zorunlu kılar.

• 6 aydan az çalışılan işlerde: 2 hafta x 5 iş günü x 2 saat = 20 saat
• 6 aydan 1.5 yıla kadar çalışılan işlerde: 4 hafta x 5 iş günü x 2 saat = 40 saat
• 1.5 yıldan fazla çalışılan işlerde: 6 hafta x 5 iş günü x 2 saat = 60 saat

Bu süreler, işçinin ihbar süresi boyunca, günlere bölünerek her iş gününde iki saat olarak veya talep edilirse toplu kullanılabilir. Toplu kullanım için işverenin onayı gerekir.

İhbar Süresine Göre Örnek Hesaplamalar

Bir çalışan 4 aydır bir iş yerinde çalışıyor ve işveren işten çıkarma kararı almışsa, bu kişi için ihbar süresi 2 haftadır. Bu durumda:

• 2 hafta × 5 iş günü = 10 iş günü
  
  
• 10 iş günü × 2 saat = 20 saat iş arama izni

Çalışan bu 20 saati her gün 2 saat olarak kullanabileceği gibi, işverenin onayıyla topluca da değerlendirebilir. Bu izin süresi boyunca işçinin maaşında kesinti yapılamaz. Ayrıca, izin saatlerinde çalıştırılması halinde işçiye fazladan ücret ödenmesi gerekir.

İşveren İş Arama İzni Vermek Zorunda mı?

Evet, işverenin iş arama izni verme yükümlülüğü vardır. Türk İş Kanunu’nun 27. maddesi, bu hakkı açıkça tanımlar. İşçi, işten çıkarılacağı bildirildikten sonra ihbar süresi boyunca yeni bir iş arayabilmesi için her gün belirli saatlerde izin kullanabilir. Bu izin, işverenin takdirine bağlı bir durum değil, yasal bir zorunluluktur. İşveren, işçinin bu hakkını engelleyemez ya da erteleyemez.

İşveren İzin Süresinde Çalışma Talep Ederse Ne Olur?

İş arama izni, yalnızca iş aramak amacıyla kullanılabilir. İşveren, bu süre içinde işçiden herhangi bir görev veya iş talep edemez. Eğer işveren, bu saatlerde çalışmayı şart koşarsa, çalışan bu süreye karşılık ek ücret talep etme hakkına sahiptir. Kanuna göre bu ücret, hem çalışılan sürenin karşılığı olarak ödenir hem de fazladan çalışmanın tazminatı niteliğindedir.

Örneğin, işçi her gün 2 saatlik izni kullanmak yerine çalıştırılıyorsa, bu sürenin ücretini %100 zamlı olarak almalıdır. Yani günlük 2 saatlik iş arama izni yerine çalışıyorsa, o 2 saat için 4 saatlik ücret talep edebilir.

Bu noktada işverenin yükümlülüğü sadece süreyi tanımakla sınırlı değildir. Aynı zamanda bu sürenin işçinin amacına uygun şekilde kullanılmasına da saygı göstermelidir. İşverenin aksi yönde bir tutumu, hem etik hem de yasal açıdan ihlal niteliği taşır.

İş Arama İzninde Maaş Kesintisi Olur mu?

Hayır, iş arama izni kullanan bir çalışanın maaşında kesinti yapılmaz. Bu izin, İş Kanunu kapsamında tanınan ücretli bir hak olduğu için, çalışanın maaşına tam olarak yansıtılır. Yani işçi, bu süreyi kullanırken maaşında hiçbir kayba uğramaz.

İş arama izni, çalışılmayan bir zaman dilimi gibi değerlendirilmez. Aksine, işçinin mevcut iş yükü devam ederken, yeni bir iş bulabilmesi için tanınmış haklı ve ücretli bir ayrıcalıktır. Eğer işveren bu izin saatlerinde maaş kesintisi yaparsa, bu durum kanuna aykırı olur ve işçi, yasal yollara başvurarak hakkını arayabilir.

İş Arama İzni Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Yeni İş Bulunursa İzin Devam Eder mi?

Evet, işçi yeni bir iş bulsa bile, ihbar süresi sona erene kadar iş arama izni hakkını kullanmaya devam edebilir. Ancak yeni işine başlaması durumunda fiilen eski işyerindeki çalışması sona ereceğinden, bu durumda hem iş arama izni hem de diğer işçilik hakları iş sözleşmesinin feshiyle birlikte sona erer.

Deneme Süresi Olan İşçiler Yararlanabilir mi?

Deneme süresi içerisinde olan işçiler de iş arama izni hakkından yararlanabilir. Ancak, deneme süresi bitmeden işten çıkış gerçekleşirse işçi bu haktan faydalanamayabilir.

Haftasonları İş Arama İzni Kullanılabilir mi?

Haftasonları, iş arama izni genellikle kullanılmaz, çünkü iş arama izni hafta içi çalışılmayan günlerde geçerli olan bir haktır. Ancak, işveren ve işçi arasında anlaşmaya göre değişebilir.

İşçi, İşi Kendisi Bırakırsa Bu Haktan Yararlanabilir mi?

Hayır, işçi kendi isteğiyle işi bırakırsa iş arama izni kullanamaz. İş arama izni, yalnızca işten çıkacak olan işçiye, işten çıkarılmadan önce tanınan bir haktır.

Kaynakça

• Türk İş Kanunu (4857 Sayılı Kanun) – Resmi Gazete, 22 Mayıs 2003, Sayı: 25134

İş arama izninin yasal dayanağı hakkında detaylı bilgi için, İş Kanunu'nun 27. maddesi incelenebilir.

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı - www.csgb.gov.tr

İşçi hakları ve iş arama izni ile ilgili resmi bilgiler ve açıklamalar.

• İş Hukuku Uzmanları ve Danışmanlık Makaleleri

İş Hukuku'na dair güncel makaleler ve işçi-işveren ilişkilerine dair yazılar.

• Hukuk Büroları ve Çalışma Hukuku İle İlgili Yayınlar

İş arama izni ve ihbar süresi gibi konularda uzman avukatlar tarafından yayımlanan inceleme yazıları ve rehberler.